Νέα βιβλία

• Από το 1821 στο 2012

Τα κείμενα που δημοσιεύονται στο βιβλίο φιλοδοξούν να ξαναδιαβάσουν την εθνεγερσία του 1821, μέσα από την τρέχουσα, τραγική συγκυρία του 2012, δηλαδή τη συγκυρία της χρεωκοπίας και των μνημονίων. Όμως, δεν ανιχνεύουν καθησυχαστικές αντιστοιχίες, ανάμεσα στο 1821 και το 2012, γιατί αυτό και μόνο θα παραχάρασσε τόσο τη σημερινή όσο και την τότε επαναστατική συγκυρία'' αλλά και δεν ομνύουν στην κυρίαρχη εθνική αφήγηση, γιατί αυτό και μόνο θα συνιστούσε μια βαθιά καθεστωτική επιλογή, δηλαδή μια απόλυτα παρασιτική διαδικασία. Τα κείμενα αυτά διακινδυνεύουν, αξιοποιώντας τα πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα, να φωτίσουν μερικές ψηφίδες της Ιστορίας, της Ιστορίας της Τέχνης και της Ιστορίας της Λογοτεχνίας, και επομένως, με άμεσο ή έμμεσο τρόπο, και της δικής μας ιδεολογίας, και γιατί όχι και της δικής μας ευθύνης απέναντι στην ιδεολογία και την ιστορία μας. Δες:  http://www.bibliorama.gr/book.asp?cid=380

•  Ο βίος του στρατηγού Μακρυγιάννη

Ποιος ήταν ο Μακρυγιάννης; Πόσο ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα τα στερεότυπα, που τόσοι και τόσοι επαναλαμβάνουν μέχρι σήμερα; Ήταν το πρότυπο του τίμιου αγωνιστή της Επανάστασης του 1821; Έπαιξε κάποιον ουσιώδη ρόλο στα πολεμικά γεγονότα; Ποια ήταν η στάση του στους εμφυλίους πολέμους; Ήταν όντως ένας ακραιφνής δημοκράτης, που πρωτοστάτησε στην επιβολή του Συντάγματος στις 3 του Σεπτέμβρη; Μήπως ήταν ένας θρησκόληπτος; Μήπως η "απελέκητη" γραφή τού "αγράμματου" Μακρυγιάννη ήταν αποτέλεσμα συνεχούς επεξεργασίας των κειμένων του επί δεκαετίες; Ένα βιβλίο που παρακολουθεί τη ζωή του Μακρυγιάννη από τη στιγμή της γέννησή του, την επιχειρηματική του επιτυχία ως τοκογλύφου στην Άρτα, την εμπλοκή του στην Επανάσταση, την κοινωνική του αποκατάσταση στην Αθήνα. Ο ιστορικός Νίκος Θεοτοκάς, εξαντλώντας τα διαθέσιμα ιστορικά τεκμήρια, μας δίνει μια γλαφυρή αφήγηση του βίου του στρατηγού, φωτίζοντας έτσι και τις πρώτες δεκαετίας της γέννησης του νεοελληνικού κράτους, δηλαδή τις νοοτροπίες και τα ιδεολογικά στερεότυπα που επιβιώνουν μέχρι σήμερ. Δες: http://www.bibliorama.gr/book.asp?cid=383

Το Τάμα του Έθνους στην Πολεοδομική Φαντασία

Το Τάμα του Έθνους στην Πολεοδομική Φαντασία.

Εθνογραφικές Παρατηρήσεις για την Αποσιώπηση και την Κατασκευή της Δημόσιας Ιστορίας.

Διάλεξη από τον Δημήτρη Αντωνίου

Τετάρτη 19 Δεκεμβρίου 2012 στις 20:00

O κοινωνικός ανθρωπολόγος Δημήτρης Αντωνίου μελετά τα τελευταία χρόνια τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς που προκήρυξε το καθεστώς της 21ης Απριλίου για την ανέγερση του Τάματος του Έθνους. Το Τάμα του Έθνους, του οποίου η ιστορία ανάγεται στον 19ο αιώνα, θα γινόταν πραγματικότητα με την ανέγερση ενός μεγαλοπρεπούς ναού στην περιοχή που ακόμα και σήμερα ονομάζεται Τάμα, στα Τουρκοβούνια.

 Στην ερευνά του ο Αντωνίου μελετά τη μακρά ιστορία του ανεκπλήρωτου εγχειρήματος, την εμπλοκή του Κωνσταντίνου Δοξιάδη και τη σταδιακή ανάδειξη του Τάματος του Έθνους στα χρόνια της μεταπολίτευσης ως το κατεξοχήν κακόγουστο (κιτς) αρχιτεκτονικό οράμα των συνταγματαρχών, θέλοντας με τον τρόπο αυτό να μελετήσει ζητήματα συνενοχής και αντίστασης, καθώς και την κατασκευή της δημόσιας ιστορίας μέσω της αποσιώπησης.

 O Δημήτρης Αντωνίου είναι κοινωνικός ανθρωπολόγος και μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Κέντρο Ελληνικών Σπουδών του πανεπιστημίου Princeton. 

Η φωτογραφία της πρόσκλησης είναι σχέδιο για το «Τάμα» της Χούντας, πρωτοδημοσιεύθηκε στον τόμο «Κάτι το ωραίον. Περιήγηση στη νεοελληνική κακογουστιά», έκδοση των Φίλων του περιοδικού «Αντί», Αθήνα 1974 (http://enthemata.wordpress.com/2012/07/22/bournazos-29/)

Οικογένεια, σχολείο, τοπικές κοινωνίες: Πολιτικές και πρακτικές για το παιδί

Οικογένεια, σχολείο, τοπικές κοινωνίες: Πολιτικές και πρακτικές για το παιδί

15ο Διεθνές Συνέδριο

Διεθνής Ένωση Κατάρτισης και Έρευνας στην Οικογενειακή Εκπαίδευση

Σε μία περίοδο κρίσης, όπως η τρέχουσα, σημαδεμένη από την αβεβαιότητα και την αποδυνάμωση των κοινωνικών υπηρεσιών, ανάμεσά τους και αυτών που αφορούν στην προστασία και την εκπαίδευση του παιδιού, ο ρόλος της οικογένειας και των τοπικών κοινωνιών αποδεικνύεται πρωταρχικός.

• Πώς διαγράφονται οι σχέσεις ανάμεσα στις υπερεθνικές, εθνικές και τοπικές κοινωνίες και ποιες αρμοδιότητες διαθέτουν οι τελευταίες για την κοινωνική προστασία και την εκπαίδευση του παιδιού;
• Ποια εικόνα έχουμε για το παιδί και τα δικαιώματά του ως αρχές, ως κοινωνία και ως πολίτες;
• Ποιες πολιτικές και πρακτικές υιοθετούν οι υπερεθνικές, εθνικές και τοπικές αρχές και κοινωνίες και ποια μέσα κινητοποιούν για να πετύχουν τους στόχους τους;
• Ποιος είναι ο ρόλος της οικογένειας στις παρεχόμενες στο παιδί υπηρεσίες;

Κεντρική

AIFREF

Πρόσκληση Υποβολής Προτάσεων

Σημαντικές Ημερομηνίες

Επιτροπές

Υποβολή Προτάσεων

Εγγραφή

Τόπος

Ξενοδοχεία

Ταξίδι

Φωτογραφίες

Επικοινωνία

Προσκεκλημένοι ομιλητές

Καθ. Μαρία Μαλικιώση – Λοΐζου

Δρ. Νίκος Σιδέρης

Καθ. Jacqueline Barnes

Καθ. Ingrid Pramling Samuelsson

Καθ. Jordi Garreta Butxaca

Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία

Τα χειρόγραφα του Νεύτωνα online

Online, για πρώτη φορά, τα ιστορικά χειρόγραφα 

του Ισαάκ Νεύτωνα.

Το πανεπιστήμιο Κέμπριτζ, όπου δίδασκε ο διάσημος φυσικός και μαθηματικός Ισαάκ Νεύτων, επιτρέπει πλέον για πρώτη φορά τη διαδικτυακή πρόσβαση οποιουδήποτε ενδιαφερόμενου στα ψηφιοποιημένα χειρόγραφα και πρωτότυπα τυπωμένα έργα του μεγάλου επιστήμονα. Μεταξύ αυτών βρίσκεται η πρωτότυπη τυπωμένη έκδοση του «Principia Mathematica» (Μαθηματικές Αρχές της Φυσικής Φιλοσοφίας), μαζί με τις εμβόλιμες σχετικές χειρόγραφες σημειώσεις και απαντητικά σχόλια στους επικριτές του, τα οποία ο ίδιος είχε κάνει πάνω στο δικό του αντίτυπο.

Μέχρι στιγμής, σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα Γκάρντιαν, περισσότερες από 4.000 σελίδες, δηλαδή περίπου το ένα πέμπτο του αρχείου του Νεύτωνα, που διατηρεί το φημισμένο πανεπιστήμιο, έχουν ψηφιοποιηθεί και είναι προσβάσιμα online στο πλαίσιο ενός προγράμματος, το οποίο θα δώσει στο ευρύ κοινό πρόσβαση στο έργο και άλλων σημαντικών διανοητών, όπως ο Δαρβίνος.

Όπως δήλωσε ο υπεύθυνος για την ψηφιοποίηση στη βιβλιοθήκη του Κέμπριτζ, Γκραντ Γιανγκ, τα χειρόγραφα του Νεύτωνα αποκαλύπτουν τον τρόπο που σκεπτόταν και σταδιακά προχωρούσε στις σημαντικές ανακαλύψεις του, που σφράγισαν τη σύγχρονη επιστήμη.

Ρίξτε μια ματιά στο σημειωματάριό του και δείτε 

τη γλώσσα που χρησιμοποιούσε

http://cudl.lib.cam.ac.uk/view/MS-ADD-03996/9

1821: Μια εθνική επανάσταση που ενέχει την ταξική διάσταση, αλλά δεν είναι ταξική

1821: Μια εθνική επανάσταση που ενέχει την ταξική διάσταση, αλλά δεν είναι ταξική

συνέντευξη του Σπύρου Ι. Ασδραχά

Στις σημερινές συνθήκες της κρίσης αλλάζουν πολλά, ανάμεσά τους και τα εργαλεία με τα οποία σκεφτόμαστε το παρελθόν. Στο πλαίσιο αυτό, θεωρείτε ότι ανασηματοδοτείται η σχέση μας με το παρελθόν, και ιδιαίτερα με κρίσιμες στιγμές όπως η Επανάσταση του 1821;

 Θα έλεγα ότι βρισκόμαστε μπροστά σε ένα σύνηθες ιστοριογραφικό δίλημμα, της αναλογίας και της επανάληψης. Σε ποιο βαθμό αναλογίες που προκύπτουν από διαφορετικές ή εν μέρει ανόμοιες δομές μπορούν να τροφοδοτήσουν τις κατανοήσεις των σημερινών φαινομένων, όπως η καπιταλιστική κρίση; Προσωπικά, θεωρώ ότι μας χρειάζονται και, με τους κατάλληλους όρους, μπορούν να συνεισφέρουν στον εμπλουτισμό των αναλυτικών εργαλείων μας.

Όπως έγραφε ο Σβορώνος σε εκείνο το επίδικο άρθρο του για την εθνογένεση, για να γνωρίσεις τις διαδοχικές συνειδητοποιήσεις ενός λαού, πρέπει να γνωρίσεις την ιστορία του. Το πρώτο που πρέπει να κάνουμε είναι να δούμε τι ακριβώς ήταν αυτό το Εικοσιένα. Καθώς πριν από το 1821 υπάρχουν μια σειρά επαναστατικών κινητοποιήσεων στον ελλαδικό χώρο, τίθεται το γνωστό ζήτημα αν η Επανάσταση του Εικοσιένα είχε το ίδιο περιεχόμενο, λ.χ., με το 1770. Θα έλεγα ότι η επισφαλής λύση προβλημάτων ορίζεται εν πολλοίς από την κακή τοποθέτησή τους. Και θεωρώ κακή τοποθέτηση του προβλήματος να ρωτάμε αν το 1770 είχε τους χαρακτήρες της Επανάστασης του 1821. Είναι σαν να λέμε ότι ο νόμος της βαρύτητας υπήρχε από την εποχή που πέφτουν τα μήλα από τη μηλιά, σαν να λέμε ότι ο προάγγελος του νόμου της βαρύτητας, που διατύπωσε ο Νεύτωνας, ήταν η παλινωδία του Πλάτωνος στον Φαίδρο: οι ψυχές που αιωρούνται, και οι βαριές ψυχές που πέφτουν.

Ένα ιστορικό φαινόμενο δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως επανάσταση, αν δεν συγκεντρώνει ορισμένα χαρακτηριστικά· στη συγκεκριμένη περίπτωση, είναι η μετάβαση από την έννοια του γένους (που έχει τη ρίζα του στις οικουμενικότητες της εποχής και των προηγούμενων εποχών, φτάνοντας μέχρι τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και τους ελληνιστικούς χρόνους) στην έννοια του έθνους. Μέσα στη φαινομενική συνέχεια υπάρχουν ουσιώδεις ασυνέχειες. Το 1821 είναι η ανασηματοδότηση των προηγούμενων επαναστατικών κινημάτων και η μεταμόρφωσή τους, δηλαδή η προσαρμογή τους στους όρους της εποχής. Ας μην ξεχνάμε ότι είναι μια εποχή επαναστάσεων και σε άλλα μέρη, όπως στη Λατινική Αμερική.

Αν προχωρήσουμε στο ζήτημα των συνεχειών, αλλά μετά το 1821, μπορούμε να πούμε ότι η Επανάσταση του 1821 είναι ένα είδος αντιστασιακής μήτρας, καθώς πολλές φορές, και ιδίως σε στιγμές κρίσιμες, όπως στα χρόνια της Κατοχής, γίνεται επίκληση σε αυτήν;

Θα μιλούσα με τους όρους του Φίλιππου Ηλιού για τη «χρήση της Ιστορίας». Ο Φίλιππος προσανατολιζόταν περισσότερο στη χρήση της ιστοριογραφίας, δηλαδή της ιστορικής ερμηνείας. Στο ζήτημά μας υπάρχει ένα θέμα «αναμορφώσεων» — όπως σε έναν πίνακα ο οποίος, ανάλογα με την οπτική γωνία που τον βλέπεις, έχει διαφορετική μορφή. Ανακρατιέται όμως κάτι: η έννοια της μη συμβίωσης με την κατακτητική κοινωνία. Και έτσι, στα χρόνια της Αντίστασης, έχουμε και τη φράση «Το Εικοσιένα ξαναζεί με το λαό μαζί». Βεβαίως ξαναζεί το Εικοσιένα, επειδή υπάρχει η σύγκρουση ανάμεσα σε κατακτημένους και κατακτητές, με τη διαφορά όμως ότι τα αιτούμενα του Εικοσιένα δεν εγγράφονται στα αιτούμενα της κοινωνίας η οποία έχει προκύψει από τη Βιομηχανική Επανάσταση.

 Aς επιμείνουμε λίγο στο ζήτημα των συνεχειών και των ασυνεχειών, της σχέσης της Επανάστασης με προηγούμενα επαναστατικά κινήματα.

Οι κατακτημένοι δεν ανέχτηκαν ποτέ την κατάκτηση. Αυτό γενικεύτηκε και εκφράστηκε μέσα από τις, κατά Δημαρά, συλλογικές συνειδήσεις. Προχείρως θα αναφερόμουν στην αντίληψη που είχε διαμορφώσει ο Μακρυγιάννης, ο άνθρωπος της παράδοσης, σχετικά με την κατάκτηση. Αυτό φαίνεται καθαρότερα όχι τόσο στο απομνημόνευμα, αλλά στις εικόνες των αδελφών Ζωγράφου. Ο Μακρυγιάννης τους βάζει αρχικά να απεικονίσουν τον σουλτάνο να λέει στον κλήρο: –Δεν παραδοθήκατε, αλλά κατακτηθήκατε, γι’ αυτό σας βάζω στον ζυγό. Εν συνεχεία, εμφανίζονται οι κλέφτες που βγαίνουν στα βουνά και μετά ο Ρήγας, το αγαθό παιδί της πατρίδας, που σπέρνει τον σπόρο της Ελευθερίας. Είναι μια από τις πιο χαρακτηριστικές, ηγετικές θα έλεγα εκδηλώσεις αυτής της αντίληψης της συνεχούς αντίστασης, για την οποία ο Νίκος Σβορώνος θέλησε να μας δώσει ένα αναλυτικό εργαλείο με την παρεξηγημένη φράση του για τον αντιστασιακό χαρακτήρα της ελληνικής ιστορίας — αλλά αυτό είναι μια ξεχωριστή συζήτηση.

Το 1821 διαφέρει από τα προηγούμενα κινήματα, αλλά έχει και ομοιότητες. Οι ομοιότητες είναι ότι όλες αυτές οι προσπάθειες για την απελευθέρωση προϋπέθεταν μια εδαφικότητα. Αυτή την εδαφικότητα ο Ρήγας την επεξέτεινε σε όλη την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Το Πολίτευμα είναι ένα επαναστατικό κείμενο, το οποίο αμέσως εθνικοποιήθηκε. Αν διαβάσουμε παράλληλα τον Πατριωτικό Ύμνο και το Πολίτευμα, βλέπουμε αμέσως τη μεταβολή. Το ένα είναι η αδύνατη επανάσταση που θα μετέτρεπε τη σουλτανική οικουμενικότητα σε δημοκρατική οικουμενικότητα. Το δεύτερο σκέλος, παρεπόμενο, είναι η εθνικοποίηση, στο πλαίσιο πλέον του ελλαδικού χώρου, ενωτικό στοιχείο του οποίου ήταν η παιδεία, με μια γλώσσα –την ελληνική– που συνέχιζε να έχει οικουμενικές αξιώσεις σε όλη τη διάρκεια της οθωμανικής κατάκτησης, με μια αναφορά στην ελληνικότητα. Ποια είναι όμως η ελληνικότητα του Ρήγα; Η σύγχρονη ελληνικότητα ή η αρχαιότητα; Θεωρώ ότι είναι η αρχαιότητα· η Ελληνική Νομαρχία ή η ελληνική πολιτεία του Ρήγα δεν είναι παρά μια αναφορά στην ανασηματοδοτημένη, με θετικό τρόπο, από τη Γαλλική Επανάσταση, αρχαιότητα.

Τα πράγματα είναι ανόμοια, αλλά υπάρχει ένα νήμα που τα συνδέει. Εν ολίγοις, το 1821 είναι μια επανάσταση εθνική. Βρισκόμαστε στην εποχή της αρχής των εθνοτήτων. Είναι, ταυτόχρονα, μια επανάσταση δημοκρατική, η εκβολή της Γαλλικής Επανάστασης στους Ναπολεόντειους Πολέμους.

Ένα βασικό ζήτημα: ποιες είναι οι δεκτικότητες. Για να εμπεδωθεί η κατάκτηση, οι κατακτημένοι πρέπει να διαθέτουν δομές. Αλλιώς, δεν μπορεί να επιβληθεί. Δομές εκκλησιαστικές και κοινοτικές, συλλογικότητες δηλαδή οι οποίες δεν είναι όμοιες· η εκκλησιαστική συλλογικότητα περιέχει στοιχεία που δεν τα περιέχει η κοινοτική: στοιχεία οικουμενικά και έναν υπερτοπισμό, τον οποίο δεν τον περιέχει η κοινοτική. Αλλά αυτές οι επιμέρους συλλογικότητες ήταν έτοιμες να δεχτούν καταστατικούς χάρτες, οι οποίοι είναι πραγματικά συντάγματα. Εννοώ τα πρώτα Συντάγματα της Επανάστασης.

 Μέσα στον χρόνο όμως δεν έχουμε μεταβολές;

Μεταβάλλονται οι νοοτροπίες, αλλά μένουν σταθερές οι οικονομικές δομές — εκεί δεν γίνεται καμία μετατροπή. Σταθερές μένουν και οι μορφές εξουσίας, ανασηματοδοτημένες όμως με την Επανάσταση, επειδή δόθηκε γενικότερος ρόλος στις υπάρχουσες κοινωνικές αυθεντίες, είτε αυτές ήταν προυχοντικές είτε στρατιωτικές.

Τα καινούργια στρώματα προκύπτουν μέσα από τον Αγώνα. Οι αλλαγές και οι ρήξεις συνίστανται στο ότι διαμορφώνονται τα στρώματα εκείνα που έχουν εξουσία διά του Αγώνος· έχουμε τους πολιτικούς και τους στρατιωτικούς. Η μεγάλη ρήξη γίνεται στην Πελοπόννησο, η οποία, μη έχοντας την πολεμική παράδοση της χερσαίας Ελλάδας, δημιουργεί τους στρατιωτικούς, το ισχυρότερο σώμα, καθώς αυτό πρωταγωνιστεί στον πόλεμο. Αυτά τα καινούργια συλλογικά σώματα –χρησιμοποιώ πάλι τον όρο «συλλογικότητες», επειδή ο όρος «ταξικότητες» δεν είναι επιχειρησιακός εδώ– είχαν κοινωνικό πρόγραμμα; Ο Πιπινέλης, τον οποίο αξίζει να θυμόμαστε παρά την πολιτική του τοποθέτηση, γράφει ότι τα λαϊκά συμφέροντα συνδέονται με τα συμφέροντα των στρατιωτικών. Οι στρατιωτικοί ήθελαν οικονομική βάση, και η οικονομική βάση της εποχής ήταν η γη, είτε ως καλλιεργήσιμος είτε ως οικοδομήσιμος χώρος. Για ποιους ζητάει αναδασμό της γης ο Μακρυγιάννης; Για τους στρατιωτικούς. Γι’ αυτούς που, αν έμεναν χωρίς οικονομική βάση, μετά τη δημιουργία του κράτους θα γίνονταν ληστές — το ιταλικό παράδειγμα μας δίνει χαρακτηριστικές αναλογίες. Τα σώματα αυτά αποκτούν μια ιδεολογία και μια πολιτική πρακτική.

Έχει διαμορφωθεί η εικόνα –μια εικόνα που ενισχύθηκε και με την περσινή τηλεοπτική σειρά του ΣΚΑΪ– των πολιτικών ως «φιλεοευρωπαϊστών» και «εκσυγχρονιστών», σε αντίθεση με τους πιο «πρωτόγονους» στρατιωτικούς. Πώς τη σχολιάζετε;

Υπάρχει η εντύπωση ότι επικρατούσε πλήρης διχοτομία ανάμεσα στους λεγόμενους «στρατιωτικούς» και τους λεγόμενους «πολιτικούς». Η υιοθέτηση αυτής της διχοτομίας μπορεί να βοηθά ορισμένα ερμηνευτικά σχήματα, να προσφέρει κάποια δήθεν σαφή περιγράμματα κ.ο.κ., ωστόσο δεν αντιστοιχεί στην πραγματικότητα. Οι στρατιωτικοί, αγράμματοι ή ημιεγγράμματοι, σεβόμενοι τους γραμματισμένους που ταυτόχρονα τους θεωρούν υποδεέστερους, μετέχουν, με τον τρόπο τους, στο γενικό πρόβλημα. Μετέχουν μέσα από τη διάχυση των ιδεών, τις μορφές εκπολιτισμού, που διαδίδονται με την Επανάσταση. Και, παράλληλα, αποκτούν τις ίδιες οικονομικές βάσεις με τους προύχοντες. Ας διαβάσουμε τις σελίδες που αφιερώνει ο Κασομούλης στον Στουρνάρη: ο ομόλογός του προύχοντας δεν τον αποκαλούσε «καπετάν», αλλά «κυρ», επειδή οι κύριοι είχαν την οικονομική βάση, όπως ο Στουρνάρης, ο οποίος απέκτησε μεγάλη ιδιοκτησία και κοπάδια. Το ίδιο συνέβη με τον Βαρνακιώτη. Αυτή η κοινή οικονομική βάση μπορούσε να οδηγήσει σε κοινές οικονομικές συμπεριφορές με το προυχοντικό οικονομικό στρώμα, το οποίο τελικά έγινε ταξικό. Την ταξικότητα αυτή την εκφράζει με τον χαρακτηριστικότερο τρόπο ο Κανέλλος Δεληγιάννης στα απομνημονεύματά του.

Υπήρχε αυτή η σύγκλιση, πράγμα που υποδεικνύει και τo consensus, τη γενική συναίνεση, η οποία αποτελούνταν από επιμέρους συναινέσεις. Βέβαια, υπάρχουν διαφορετικοί προσανατολισμοί: προς την ομόδοξη Ρωσία, προς τη Γαλλία και τη Βρετανία — ας σημειώσουμε εδώ το παράδοξο των ρωσόφιλων, που θεωρούν ότι πρέπει να γίνουν πλέον αγγλόφιλοι, επειδή η Αγγλία είναι η πλέον προοδευμένη και συγχρόνως ισχυρή δύναμη. Ο Φωτάκος τα δείχνει αυτά πολύ ωραία.

Δεν είναι ενιαία τα πράγματα, είναι ένα πολύπλεγμα. Και είναι ένα πολύπλεγμα, επειδή μια εθνική επανάσταση ενέχει την ταξική διάσταση, αλλά δεν είναι ταξική επανάσταση. Η ταξικότητα ενέχεται, διότι έχουν συγκροτηθεί οι συλλογικότητες εκείνες οι οποίες γίνονται τάξεις, όχι καθ’ εαυτές πλέον, αλλά δι’ εαυτές, μέσω του πολιτικού, μέσω του ερωτήματος πώς θα ασκήσουν την εξουσία.

Επιστρέφοντας στο σήμερα, από όπου και ξεκινήσαμε, θα σας θέσουμε ξανά το ερώτημα της επικαιροποίησης του 1821.

H επικαιροποίηση του 1821 έχει μία και μόνη σοβαρή διάσταση, η οποία αποκλείει τις εξυμνήσεις των ηρώων και των ηρωικών πράξεων. Και αυτή είναι η εθνικοποίηση της ταξικότητας. Σήμερα βρισκόμαστε μπροστά σε ένα διηνεκές και υπερκείμενο φαινόμενο, της επίκλησης των εθνικών αξιών, επίκληση η οποία συνοδεύεται από πράξεις ή υποταγές, καταναγκασμούς που οδηγούν στην κατάλυση της εθνικής ανεξαρτησίας. Και ας δούμε, στο κεφάλαιο αυτό, για ποιες αιτίες περάσαμε από τις στρατιωτικές κατοχές στις οικονομικές κατοχές.

Τι σημαίνει εθνικοποίηση του ταξικού λοιπόν; Σήμερα, και όχι μόνο στη χώρα μας, βρισκόμαστε μπροστά σε μια διεύρυνση των υποτελών τάξεων. Παλιότερα μιλάγαμε για τους «ασπρογιακάδες», οι οποίοι ενσωματώνονταν στο προλεταριάτο. Σήμερα έχουμε κατάργηση της μικροαστικής και της μεσαίας αστικής τάξης, η οποία αποτελούσε το συστατικό στοιχείο της όλης εθνικής συνοχής. Δεν γίνονται προλετάριοι· γίνονται, απλούστατα, φτωχοί. Φτάνουμε σε μορφές της γενικής αποπτώχευσης, τις οποίες έχει γνωρίσει και άλλοτε η Ιστορία. Επόμενο είναι η διευρυμένη αυτή υποτελής τάξη να γίνεται υποκείμενο πολιτικής και συνάμα κοινωνικής στρατηγικής.

Λέγεται πως οι δρόμοι είναι δύο, ο διεθνικός και ο εθνικός. Νομίζω ότι οι δύο αυτοί δρόμοι συμπίπτουν εν πολλοίς. Η ιστορία των επαναστάσεων δείχνει ότι έχουν μια εδαφικότητα που συμπίπτει με το υπάρχον ή δυνάμει έθνος. Δεν αντίκειται το γενικό στο ειδικό φαινόμενο. Συνεπώς, σήμερα μια αντι-εθνική (και δεν εννοώ αντιεθνικιστική) ρητορεία είναι επιβλαβής γι’ αυτό το διαφοροποιητικό εργαλείο που είναι η εθνικοποίηση της ταξικότητας.

Τι σημαίνει εθνικοποίηση; Σημαίνει ότι το σύνολο των αξιών που αποτελούσαν τη γενική συναίνεση τώρα επιμερίζεται και η μεγάλη πλειοψηφία, η πλειοψηφία που έχει μπει στη διαδικασία της αποπτώχευσης, θα μπορούσε να ανασηματοδοτήσει την έννοια της ταξικότητας. Σε ποιον θα ανήκε δυνατολογικώς ο ρόλος αυτός; Σε αυτό που αποκαλούμε Αριστερά.

Ας δεχτούμε τον χαρακτηρισμό που προέρχεται από αντιαριστερές εστίες: μιλάνε για τη «μαρξιστική Αριστερά». Ας είμαστε πιο μετριοπαθείς, ας μιλήσουμε για μια μαρξικογενή Αριστερά, η οποία κατάφερε να γίνει εθνική Αριστερά, και η οποία εκφράστηκε με το ΕΑΜ. Έχει σημασία ότι το είπαν ΕΑΜ, Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο, και όχι ΛΑΜ, Λαϊκό Απελευθερωτικό Μέτωπο. Λαϊκό χαρακτήρισαν τον στρατό, δηλαδή την αιχμή του δόρατος. Και αυτός ο λαϊκός στρατός δεν ήταν ταξικός αλλά πατριωτικός στρατός.

Επιτρέψτε μου εδώ μια παρέκβαση. Δεν συμφωνώ ότι ο αγώνας ήταν αντιφασιστικός. Ο πόλεμος στην Αλβανία ήταν πατριωτικός. Ο πόλεμος γίνεται αντιφασιστικός στη διάρκεια της Αντίστασης, όταν η Αντίσταση –μιλάω για την αριστερή Αντίσταση, και ένα μέρος της δεξιάς, όπως ο Πυρομάγλου– ενέχει κοινωνικά αιτούμενα. Ούτε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος σε όλη του διάρκεια ήταν αντιφασιστικός. Ήταν βέβαια ένας πόλεμος εναντίον των επιτιθέμενων δυνάμεων, που ήταν οι φασιστικές και οι ναζιστικές, αλλά από ένα σημείο και ύστερα σταμάτησε να είναι αντιναζιστικός — από τη στιγμή που προδιαγραφόταν η τελική νίκη.

 Τελειώνοντας, πώς πιστεύετε λοιπόν ότι μπορεί να χρησιμεύσει σήμερα η ιστορική αναλογία;

Αν εκκρεμεί μια αξιοδότηση της ιστορικής αναλογίας –και με αυτό θα ήθελα να τελειώσω–, της ανάκλησης του παρελθόντος, αυτή θα πρέπει να απαντήσει στο τρέχον, κυρίαρχο φαινόμενο της αποπτώχευσης. Παλιότερα (μετά τα μέσα της δεκαετίας του 1980), γινόταν λόγος για τις κοινωνίες των 2/3: τα 2/3 ήταν οι εύποροι, το 1/3 οι φτωχοί, και η αναλογία αυτή ίσχυε για τις υπανάπτυκτες και τις υπό ανάπτυξη χώρες. Σήμερα έχουμε μια αντιστροφή: μπορούμε να μιλήσουμε πάλι για κοινωνίες των 2/3, με τη διαφορά ότι τα 2/3 είναι οι φτωχοί, αυτοί που βρίσκονται στη βάση της κοινωνικής πυραμίδας — και αυτό ισχύει και για τις ανεπτυγμένες χώρες. Η ανάπτυξη οδήγησε στην υπανάπτυξη.

Αυτά τα βαριά προβλήματα δεν λύνονται βεβαίως από τους λογιστές που παριστάνουν τους οικονομολόγους και λένε, λ.χ., να μείνουμε οι άνθρωποι χωρίς δουλειά, να απολύσουμε 150.000 υπαλλήλους, να κουτσουρέψουμε τους μισθούς, να μην ελέγχουμε την κίνηση των τιμών. Και, για να μην ξεχνάμε τις διαφωτιστικές πλευρές της Επανάστασης του Εικοσιένα, υπάρχει σήμερα το θέμα της ανασηματοδότησης του φωτισμού των ανθρώπων, το πρόβλημα της ανάδυσης και ανάδειξης συνειδήσεων, πράγμα που σημαίνει αποφενακισμό και δημιουργία μιας κοινωνικής ηθικής αντίστοιχης με τα σύγχρονα προβλήματα.

Τη συνέντευξη πήραν ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης και ο Στρατής Μπουρνάζος (24 Μαρτίου 2012)

[Αναδημοσίευση από τα ΕΝΘΕΜΑΤΑ http://enthemata.wordpress.com/] [...]

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΣΕ ΕΚΔΗΛΩΣΗ

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

Οι Εκδόσεις Στοχαστής

σας προσκαλούν

την Τετάρτη 21 Μαρτίου 2012, στις 7:00 μ.μ.,

στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων

Ακαδημίας και Ασκληπιού (Αίθουσα Αντώνη Τρίτση)

στην παρουσίαση του βιβλίου

του ιστορικού Μιχάλη Π. Λυμπεράτου

Από το ΕΑΜ στην ΕΔΑ

Η ραγδαία ανασυγκρότηση της ελληνικής Αριστεράς

και οι μετεμφυλιακές πολιτικές αναγκαιότητες

Την παρουσίαση του βιβλίου θα κάνουν οι:

Μανώλης Γλέζος, συγγραφέας

Αλέξης Τσίπρας, πρόεδρος Κοινοβουλευτικής Ομάδας ΣΥ.ΡΙΖ.Α

Δημήτρης Κωνσταντακόπουλος, δημοσιογράφος - συγγραφέας

Προκόπης Παπαστράτης, καθηγητής ιστορίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο

Την συζήτηση θα συντονίσει ο

Λουκάς Αξελός, συγγραφέας - διευθυντής των εκδόσεων

«Στοχαστής» και του περιοδικού «Τετράδια»

για το έργο του θα μιλήσει ο συγγραφέας

Μιχάλης Π. Λυμπεράτος

Το Κατοχικό Δάνειο

Το Κατοχικό Δάνειο: μια επίκαιρη συζήτηση σε

καιρούς κρίσης

 

Εκτελεσμένοι κάτοικοι του χωριού Κοντομαρί από Γερμανούς στρατιώτες (Ιούνιος 1941)
Original historic description: Ημερομηνία 2 Ιουνίου 1941
Πηγή    Deutsches Bundesarchiv (German Federal Archive), Bild 101I-166-0527-04
Δημιουργός Weixler, Franz Peter

Πέμπτη 8 Μαρτίου 2012,

ώρα 6.00 μ.μ.

Νομική Σχολή Αθηνών, Σίνα 3

Αίθουσα 1, ισόγειο

ομιλητές

Μανώλης Γλέζος

Μιχάλης Λυμπεράτος

Ιστορικός, Πάντειο Πανεπιστήμιο

Αντώνης Μπρεδήμας

Καθηγητής Διεθνούς Δικαίου, Πανεπιστήμιο Αθηνών

συντονισμός

Σίσσυ Βελισσαρίου

Αντιπρόεδρος του Διοικητικού  Συμβουλίου  του

Ινστιτούτου ΝΙΚΟΣ ΠΟΥΛΑΝΤΖΑΣ

Δελτίο Τύπου

Το χρέος της Γερμανίας προς την Ελλάδα από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο επανέρχεται κατά καιρούς στην επικαιρότητα, συνοδευόμενο από ένα νέφος ψευδοϊστορικών αναφορών και ευσεβών πόθων, που συνήθως δημιουργούν περισσότερες συγχύσεις από όσες πληροφορίες προσφέρουν. Η οικονομική κατάσταση που έχει προκύψει στην Ελλάδα ως απότοκο της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης συμβάλει ώστε να έρχεται το ζήτημα και πάλι στην επιφάνεια, αποκτώντας πλέον μία εξαιρετικά κρίσιμη οικονομική και πολιτική σημασία. Παράλληλα, η στάση της γερμανικής κυβέρνησης στο ζήτημα των όρων παροχής δανείων προς την Ελλάδας καθιστά όλη τη σχετική συζήτηση πολύ περισσότερο ευεπίφορη σε μία καθόλου ψύχραιμη διεξαγωγή της.

               Η πρόσφατη απόφαση του Δικαστηρίου της Χάγης περιόρισε το πεδίο των απαιτήσεων της Ελλάδας σε ό,τι αφορά τις πολεμικές αποζημιώσεις, αφήνοντας ανοιχτό μόνο το πεδίο της διεκδίκησης του υποχρεωτικού Κατοχικού Δανείου, το οποίο συνάφθηκε μεταξύ κατεχόμενης Ελλάδας και Κατοχικών Αρχών το 1942. Η προσπάθεια για διεκδίκηση των χρημάτων συναντά κατά καιρούς ως εμπόδια ισχυρισμούς νομικής και πολιτικής φύσης, μεταξύ των οποίων και το ότι η χώρα, διά του Κωνσταντίνου Καραμανλή, είχε παραιτηθεί παλαιότερα από αυτό το αίτημα.

               Με σκοπό την διασαφήνιση των στοιχείων της υπόθεσης, το Ινστιτούτο ΝΙΚΟΣ ΠΟΥΛΑΝΤΖΑΣ διοργανώνει εκδήλωση, με τίτλο «Το Κατοχικό Δάνειο: μια επίκαιρη συζήτηση σε καιρούς κρίσης», Πέμπτη 8 Μαρτίου 2012. Θα παρουσιαστεί το ιστορικό πλαίσιο της σύναψης του Δανείου και το ιστορικό των διεκδικήσεων, η  πολιτική και ηθική διάσταση που ενέχει το ζήτημα και θα αναλυθεί η νομική διάσταση του θέματος, δηλαδή τα επιχειρήματα που αντιτάχθηκαν, άμεσα ή έμμεσα, από τη Γερμανία προκειμένου να αμφισβητηθεί η υποχρέωση της για επιστροφή των δανεισθέντων και του ελέγχου της βασιμότητας αυτών των επιχειρημάτων.

Η διδασκαλία της μεταπολεμικής ιστορίας στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών

---

Το θέμα της διδασκαλίας της μεταπολεμικής ιστορίας μέσα από τα σχολικά εγχειρίδια εξετάζει συζήτηση που πραγματοποιείται την Τετάρτη στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών.

«Τα σχολικά εγχειρίδια φαίνεται να τα διατρέχει κάποια αμηχανία, αν όχι φόβος, απέναντι στην πιο πρόσφατη ελληνική ιστορία. Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος φαίνεται να είναι ένα νοητό χρονικό τείχος, πέρα από το οποίο οτιδήποτε έχει συμβεί απλώς προτιμούμε να μην το διδάσκουμε στα παιδιά. Αντίθετα σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες διδάσκεται αναλυτικά μέχρι και η πτώση του Τείχους του Βερολίνου» αναφέρει η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών.
Η συζήτηση που θα διεξαχθεί θα ασχοληθεί με τα εξής ερωτήματα: Χρειάζεται πράγματι χρονική απόσταση από τα γεγονότα, ώστε αυτά να μπορέσουν να γίνουν αντικείμενο διδασκαλίας; Και αν ναι, πόσο μεγάλη μπορεί να είναι; Στην ελληνική περίπτωση έχουν κατασιγαστεί αρκετά τα πολιτικά πάθη, ώστε να τολμήσουμε να μειώσουμε την απόσταση ανάμεσα στην επικαιρότητα και την Ιστορία;

Η εκδήλωση διοργανώνεται στο πλαίσιο του κύκλου «Η αφήγηση της Ιστορίας και η διδασκαλία της ως ιστορικά φαινόμενα».
Ο κύκλος αυτός φιλοδοξεί να αναδείξει κρίσιμα ζητήματα όπως η διαμόρφωση της συλλογικής συνείδησης μέσα από την αντιμετώπιση του μαθήματος της Ιστορίας στο σχολείο και μέσα από τη δημόσια συζήτηση για θέματα ιστορίας, ή το ζήτημα της διάστασης που συχνά παρατηρείται ανάμεσα στην Ιστορία των ειδικών ιστορικών και την «επίσημη» σχολική εκδοχή της ιστορίας αλλά και τη δημόσια ιστορία γενικότερα.
Ακόμα, το πώς πολιτικοί στόχοι και γενικότερες κοινωνικές τάσεις μιας εποχής επηρεάζουν τον τρόπο διδασκαλίας της Ιστορίας.

Ομιλητές:
Αντώνης Λιάκος: Καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
Βασίλης Παναγιωτόπουλος: Ομότιμος Διευθυντής Ερευνών στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών
Χάγκεν Φλάισερ: Καθηγητής Νεότερης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
Ιάσονας Χανδρινός: Υποψήφιος Διδάκτορας Νεότερης και Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών
Συντονίστρια:
Αριστοτελία Πελώνη: Δημοσιογράφος στην εφημερίδα Τα Νέα

ΠΑΡΙΣΙ - ΑΘΗΝΑ 1919-1939: ΤΟ ΔΙΠΛΟ ΤΑΞΙΔΙ

ΠΑΤΗΣΤΕ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΓΙΑ ΤΟ ΠΛΗΡΕΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ:

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ

Τα 'κομμένα' σχολικά εγχειρίδια της Ιστορίας

Τα 'κομμένα' σχολικά εγχειρίδια της Ιστορίας       ΚΥΚΛΟΣ: Η ΑΦΗΓΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΩΣ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ 11 Ιανουαρίου 2012, 19:00-21:00 Μικρή Σκηνή           Πώς διδάσκεται η Ιστορία στο σχολικό πλαίσιο; Υπάρχει μηχανισμός «λογοκρισίας» στα σχολικά ιστορικά εγχειρίδια; Μια συζήτηση για την προσέγγιση των ιστορικών πηγών και την ερμηνεία τους στα σχολικά εγχειρίδια. Έλληνες και ξένοι ακαδημαϊκοί συνομιλούν με το κοινό διερευνώντας τα κριτήρια που καθορίζουν το περιεχόμενο των σχολικών βιβλίων Ιστορίας, στη Μικρή Σκηνή της Στέγης Γραμμάτων & Τεχνών, την Τετάρτη 11 Ιανουαρίου 2012. Η Ιστορία της ΣΤ΄ Δημοτικού είναι μόνο το πιο πρόσφατο από μια σειρά παραδειγμάτων σχολικών εγχειριδίων Ιστορίας που προκάλεσαν τόσο σφοδρές αντιπαραθέσεις, ώστε εντέλει το Υπουργείο Παιδείας να υποχρεωθεί να τα αποσύρει, προκειμένου να ηρεμήσουν τα πνεύματα. Τώρα που τα χρόνια έχουν περάσει για τα περισσότερα από αυτά, είναι σκόπιμο να εξετάσουμε μία προς μία τις περιπτώσεις των «κομμένων» εγχειριδίων, να αναζητήσουμε τους συγκεκριμένους λόγους που οδήγησαν στην απόσυρσή τους και να αναρωτηθούμε, με τη νηφαλιότητα και την εγκυρότητα της επιστημονικής γνώσης και πείρας, για το τι είδους ιστορία θέλουμε να διδάσκουμε στα παιδιά μας και για τους λόγους που το επιστημονικό αυτό αντικείμενο φτάνει να προκαλεί τόσες κοινωνικές εντάσεις.       Η εκδήλωση εντάσσεται στον κύκλο Η αφήγηση της Ιστορίας και η διδασκαλία της ως ιστορικά φαινόμενα που φιλοδοξεί να αναδείξει κρίσιμα ζητήματα όπως η διαμόρφωση της συλλογικής συνείδησης μέσα από την αντιμετώπιση του μαθήματος της Ιστορίας στο σχολείο και μέσα από τη δημόσια συζήτηση για θέματα ιστορίας, ή το ζήτημα της διάστασης που συχνά παρατηρείται ανάμεσα στην Ιστορία των ειδικών ιστορικών και την «επίσημη» σχολική εκδοχή της ιστορίας αλλά και τη δημόσια ιστορία γενικότερα. Ακόμα, το πώς πολιτικοί στόχοι και γενικότερες κοινωνικές τάσεις μιας εποχής επηρεάζουν τον τρόπο διδασκαλίας της Ιστορίας.

Ομιλητές   Κώστας Αγγελάκος: Επίκουρος Καθηγητής Παιδαγωγικών στο Τμήμα Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου, Διευθυντής του περιοδικού Νέα Παιδεία  Χριστίνα Κουλούρη: Καθηγήτρια Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Mirela-Luminita Murgescu: Καθηγήτρια Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Βουκουρεστίου   Συντονιστής Μανώλης Πιμπλής: Δημοσιογράφος

Είσοδος Ελεύθερη Λόγω περιορισμένης χωρητικότητας της αίθουσας θα τηρηθεί αυστηρή σειρά προτεραιότητας. Για τις ομιλίες των ξένων προσκεκλημένων θα υπάρχει ταυτόχρονη διερμηνεία. Η διανομή των δελτίων εισόδου θα ξεκινήσει 1 ώρα πριν την εκδήλωση.  Για περισσότερες πληροφορίες: www.sgt.gr, press@sgt.gr