Ο μεγάλος περίπατος της Άλκης

3/12 Ο μεγάλος περίπατος της Άλκης Αφιέρωμα στο έργο της Άλκης Ζέη

Το Megaron Plus και οι εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ προσκαλούν τους φίλους τους, την Τρίτη 3 Δεκεμβρίου 2019 στις 7 μ.μ., σε μια βραδιά αφιερωμένη στην Άλκη Ζέη, την αγαπημένη συγγραφέα μικρών και μεγάλων, με αφορμή την κυκλοφορία του νέου παιδικού μυθιστορήματός της «Ένα παιδί από το πουθενά». Στην εκδήλωση θα μιλήσουν: η βυζαντινολόγος-ακαδημαϊκός Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, η συγγραφέας Αγγελική Δαρλάση, ο σκηνοθέτης Βασίλης Παπαβασιλείου, ο ποιητής Τίτος Πατρίκιος, η καθηγήτρια  στο Παιδαγωγικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών Βίκυ Πάτσιου, ο δημοσιογράφος Παύλος Τσίμας και η εκπαιδευτικός-συγγραφέας Αντιόπη Φραντζή. Αποσπάσματα από το νέο βιβλίο της Άλκης Ζέη θα διαβάσουν οι μαθητές Κωνσταντής Αλεξόπουλος, Χρύση Ζούλα και Βασιλική Ρεμούνδου Η είσοδος είναι ελεύθερη με δελτία προτεραιότητας. Η διανομή των δελτίων αρχίζει στις 5:30 μ.μ. Το συγγραφικό έργο της Άλκης Ζέη και η σχέση του με την ιστορία «Από τα μικρά μου χρόνια ως σήμερα, ας μην πω με ακρίβεια πόσα είναι γιατί θα τρομάξω κι εγώ η ίδια, έζησα έναν πόλεμο, δύο εμφύλιους πολέμους, δύο δικτατορίες και δύο προσφυγιές. Δεν τα έζησα σαν απλός παρατηρητής, αλλά παίρνοντας ενεργό μέρος κάθε φορά κι έτσι και να ήθελα δεν θα μπορούσε το συγγραφικό μου έργο να μην επηρεαστεί από τα γεγονότα αυτά που συγκλόνισαν τον τόπο μας. Άθελά μου η ζωή μου μπλέχτηκε μέσα στην ιστορία κι έγινα κι εγώ ένα κομμάτι της. Το συγγραφικό μου λοιπόν έργο, θέλω δεν θέλω, είναι γεμάτο ιστορία… Αν πέτυχα να κάνω τα παιδιά να την ακούσουν τουλάχιστον, το μέλλον θα δείξει». Α.Ζ. Η Άλκη Ζέη… … γεννήθηκε στην Αθήνα. Ο πατέρας της καταγόταν από την Κρήτη και η μητέρα της από τη Σάμο, όπου πέρασε τα πρώτα παιδικά της χρόνια. Παντρεύτηκε τον θεατρικό συγγραφέα και σκηνοθέτη Γιώργο Σεβαστίκογλου, που πέθανε το 1991. Απέκτησαν δύο παιδιά. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών και στο Κινηματογραφικό Ινστιτούτο της Μόσχας, στο τμήμα σεναριογραφίας. Από το 1954 έως το 1964 έζησε ως πολιτική πρόσφυγας στη Σοβιετική Ένωση. Το 1964 επιστρέφει οικογενειακώς στην Ελλάδα, για να ξαναφύγουν πάλι όλοι μαζί με τον ερχομό της Χούντας το 1967. Αυτήν τη φορά ο τόπος διαμονής τους είναι η Γαλλία, και συγκεκριμένα το Παρίσι, απ’ όπου επιστρέφουν μετά τη δικτατορία. Από πολύ μικρή ασχολήθηκε με το γράψιμο. Στις πρώτες ακόμη τάξεις του Γυμνασίου άρχισε να γράφει κείμενα για το κουκλοθέατρο. Ένας από τους ήρωες που δημιούργησε, ο Κλούβιος, έγινε κατοπινά ο ήρωας του γνωστού κουκλοθέατρου «Μπαρμπα-Μυτούσης», εμπνεύστρια του οποίου ήταν η Ελένη Θεοχάρη-Περάκη. Πρώτο της μυθιστόρημα είναι «Το καπλάνι της βιτρίνας» (1963), που το έχει εμπνευστεί από τα παιδικά της χρόνια στη Σάμο και είναι σχεδόν αυτοβιογραφικό. Ακολουθεί μια σειρά μυθιστορημάτων για παιδιά, και το 1987 κυκλοφορεί το πρώτο της βιβλίο για μεγάλους «Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα». Το 2013 κυκλοφόρησε το αυτοβιογραφικό της βιβλίο «Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο». Τον Νοέμβριο του 2019 κυκλοφορεί το νέο παιδικό μυθιστόρημά της με τίτλο «Ένα παιδί από το πουθενά» στο οποίο με τη φωνή ενός δεκάχρονου αγοριού αφηγείται την περιπέτεια του να μεγαλώνεις σήμερα. Το 2010 τιμήθηκε με το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου της. Το 2012 αναγορεύτηκε επίτιμη διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Κύπρου. Το 2014 αναγορεύτηκε επίτιμη διδάκτωρ του Τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ενώ το 2015 απέσπασε την ίδια τιμή από το Πανεπιστήμιο Πατρών της Σχολής Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών. Τον Ιανουάριο του 2015 έλαβε τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος της Τιμής, διάκριση που αποδίδεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας σε διαπρεπείς προσωπικότητες των τεχνών, των επιστημών και των γραμμάτων, ενώ τον Σεπτέμβριο του 2015 τιμήθηκε  από τη Γαλλία με τον τίτλο του Ταξιάρχη του Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων (Commandeur de l’Ordre des Arts et des Lettres). Σταθερή αξία για τη σύγχρονη λογοτεχνία μας,… … η Άλκη Ζέη μπορεί να γράφει κυρίως για παιδιά, όμως απευθύνεται και στους ενήλικες. Μέσα στα έργα της, η συγγραφέας μετατρέπει προσωπικά της βιώματα σε μυθιστορηματικές καταστάσεις, κρατώντας πάντα την απαραίτητη απόσταση από το αυτοβιογραφικό στοιχείο αλλά επιτρέποντας στους ήρωές της να βλέπουν τα πράγματα με τη δική της θεώρηση.  Ανήκοντας σε μια γενιά της οποίας οι ατομικές φιλοδοξίες υποχώρησαν μπροστά στα συλλογικά οράματα και στα συνταρακτικά γεγονότα που αναγκαστικά ισοπέδωναν την προσωπική ζωή, κι έχοντας συμβαδίσει με την πρόσφατη ιστορία της Ελλάδας, των ανατροπών, των διωγμών, της αγωνίας για το αύριο, της συμμετοχής στους αγώνες για ελευθερία και δημοκρατία, αισθανόταν ανέκαθεν το χρέος να καταγράψει σημαντικές ιστορικές στιγμές για χάρη των νεότερων γενιών· χωρίς ίχνος διδακτισμού αλλά με τη διάθεση να προκαλέσει προβληματισμό πάνω σε πλήθος διαχρονικών αξιών και σύγχρονων θεμάτων που αποτυπώνει στα έργα της με εξαιρετική λογοτεχνικότητα, καλοδουλεμένη πλοκή και διάσπαρτο χιούμορ. Η Άλκη Ζέη θεωρείται η πιο σημαντική ελληνίδα συγγραφέας παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας. Είναι διεθνώς αναγνωρισμένη, πολυβραβευμένη τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό με τα πιο σημαντικά βραβεία. Τα βιβλία της έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και προτείνονται επίσης για ανάγνωση και για μελέτη στα σχολεία του εξωτερικού. Τα σημερινά παιδιά έχουν πλέον την ευκαιρία να γνωρίσουν κείμενά της και μέσα στα σχολικά τους βιβλία, όπου είναι ανθολογημένα έργα της. Έγραψαν για την Άλκη Ζέη «Η Άλκη Ζέη πρέπει, νομίζω, να χαιρετισθεί σαν συγγραφικό φαινόμενο». Έλλη Αλεξίου «Χωρίς να χρησιμοποιεί ποτέ λεκτικά και φιλολογικά πυροτεχνήματα, η συγγραφέας συναρπάζει το κοινό της με την απαράμιλλη δύναμη της παρατήρησής της, με τον διακριτικό αλλά υποβλητικό της στοχασμό, με το αβίαστο χιούμορ. Τα βιβλία της είναι από τα πιο μεστά κείμενα που φτάνουν στα χέρια των παιδιών αλλά και των μεγάλων». Ζωή Βαλάση «Η Άλκη Ζέη έχει συμβάλει καθοριστικά στην ανανέωση του παιδικού βιβλίου τόσο με την αισθητική όσο και με την κοινωνική και παιδαγωγική αξία των έργων της». Άντα Κατσίκη-Γκίβαλου «Η Ζέη αποδεικνύει πως γνωρίζει τους τρόπους να κρατά τους αναγνώστες της δεμένους στην αφηγηματική τεχνική της… είναι ένας αληθινός ταλαντούχος εργάτης της τέχνης του λόγου και τα βιβλία της δικαίως όχι μόνο αγαπιούνται από τα παιδιά και τους μεγάλους, αλλά έχουν ήδη καταγραφεί στα σημαντικά έργα της νεοελληνικής γραμματείας». Μάνος Κοντολέων «Η Άλκη κατορθώνει με τη γραπτή της κατάθεση αλλά και τη συνολική διαχρονικώς στάση και κοινωνική τοποθέτησή της να στέκεται αλώβητη από τις συγκυριακές κατρακύλες και τα ζαβολιάρικα σκέρτσα των εποχών της κακοήθειας, του πνευματικού ρατσισμού και της μιζέριας. Σαν να μην την πιάνει τίποτα». Θωμάς Κοροβίνης «Η Άλκη Ζέη δεν ξεχνάει ποτέ το παιδί. Δεν ξεχνάει ποτέ να είναι η ίδια παιδί. Τόσο μάλιστα που πολλές είναι οι στιγμές που μας προκαλείται η έκπληξη για το πώς πιάνει την όραση του παιδιού. Γιατί υπάρχει στη συγγραφέα η ταύτιση με την ψυχολογία του παιδιού και όχι ο μιμητισμός της παιδικής συμπεριφοράς... Η λογοτεχνία για το παιδί στην Άλκη Ζέη έχει βρει τον συγγραφέα της». Γιάννης Νεγρεπόντης «Στο έργο της Άλκης Ζέη, το ύφος της γραφής ταιριάζει απόλυτα με το ήθος του προσώπου. Εξαιρετικά καλλιεργημένο γούστο που απεχθάνεται τον στόμφο και την επιμελημένη πόζα. Εκφραστική λιτότητα και νοηματική διαύγεια που πηγάζει από μια καλά αφομοιωμένη γνώση. Σωστή κρίση που πατάει ποιο πολύ στη διαίσθηση και στην παρατήρηση και λιγότερο στη λογική των αναλύσεων. Βίωμα της ιστορίας που βαθαίνει την προοπτική της. Απροσποίητη κουβέντα που μεταγγίζεται στη ζωντάνια των διαλόγων της. Χαρά της ζωής που συνδυάζεται με τη χαρά της γραφής και φτάνει αβίαστα στον αναγνώστη. Σπάνια αίσθηση του χιούμορ». Χριστίνα Ντουνιά Ώρα έναρξης 19:00 Ελεύθερη είσοδος μόνο με δελτία προτεραιότητας.  Η διανομή των δελτίων αρχίζει στις 17:30.  Η εκδήλωση θα μεταδοθεί απευθείας μέσω διαδικτύου από τον ιστότοπο της υπηρεσίας ΔΙΑΥΛΟΣ (diavlos.grnet.gr) του Εθνικού Δικτύου Έρευνας και Τεχνολογίας (ΕΔΕΤ) και θα είναι ανοικτή σε όλους. Η παρακολούθηση της μετάδοσης θα είναι εφικτή και μέσω της ιστοσελίδας του Μεγάρου (www.megaron.gr) Περισσότερα

Ο Φάνης Κακριδής για τη διδασκαλία των αρχαίων στο γυμνάσιο

Mε αφορμή τον θάνατο του διακεκριμένου φιλόλογου Φάνη Κακριδή παραθέτουμε παρακάτω ένα εξαιρετικό κείμενό του σχετικά με τη διδασκαλία των αρχαίων στο Γυμνάσιο που αναδημοσιεύτηκε στο περιοδικό Φιλόλογος, τεύχος 140.

Ρίχνω τα λουλούδια στο καλάθι των αχρήστων
και προχωρώ στη διδασκαλία της γραμματικής[2]

Από τότε[από τη μεταρρύθμιση του 77] ως σήμερα οι Υπουργοί και των δύο μεγάλων κομμάτων με τους νεοτερισμούς τους άλλο δεν έκαναν από το να το καταστρέφουν. Η μεγαλύτερη ζημιά έγινε όταν στην κυβέρνηση Κ.Μητσοτάκη ο Γεώργιος Σουφλιάς, μηχανικός, ως Υπουργός Παιδείας ακολούθησε το δρόμο που είχε προετοιμάσει, ως υπουργός του ΠΑ.ΣΟΚ., ο Αντώνης Τρίτσης, πολεοδόμος, και επανεισήγαγε τη γλωσσική διδασκαλία των Αρχαίων στο Γυμνάσιο. Θα τα προλάβατε μερικοί εκείνα τα πρώτα ντροπιαστικά βιβλία, όπου ο Αττικισμός διδασκόταν «διαχρονικά», μέσα από αρχαία, βυζαντινά και νεότερα (καθαρευουσιάνικα) κείμενα. Ζημιά έκανε και ο Γεράσιμος Αρσένης, οικονομολόγος, όταν μείωσε κατά 40% τις ώρες των φιλολογικών μαθημάτων· ζημιά και ο Πέτρος Ευθυμίου, φιλόλογος και μάλιστα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, όταν αντί να διορθώσει τα κακώς κείμενα, όπως είχε υποχρέωση, προτίμησε να προωθήσει το λεγόμενο διαθεματικό πρόγραμμα, μόνο και μόνο γιατί απαιτούσε καινούρια βιβλία και βοηθούσε στην απορρόφηση των ευρωπαϊκών πιστώσεων[3].

Ζημιά έγινε και μετά το 2004, όταν η υπουργός Μαριέτα Γιαννάκου, ψυχίατρος, ή μάλλον κάποιοι γνωστοί άγνωστοι τριγυρινοί και τριγυρινές της, σε μιαν απίστευτη κρίση νεοσυντηρητισμού, θαρρείς το έβαλαν πρόγραμμα να επαναφέρουν τη διδασκαλία του αρχαίου κόσμου σε τρόπους που παραπέμπουν στην εποχή πριν από τη μεταρρύθμιση του ’77, για να μην πούμε παραπίσω!
Έτσι, με μόνη την απόφαση της υπουργού και την έγκριση του πάντα ανίσχυρου και άβουλου Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, αυξήθηκαν οι ώρες της γλωσσικής διδασκαλίας στο Γυμνάσιο[4]· έτσι χωρίστηκαν στο Λύκειο η διδασκαλία της γραμματικής και του συντακτικού από τη μελέτη των κειμένων· έτσι ξεκίνησαν οι καθηγητές ξένων γλωσσών να διδάσκουν Ιστορία· έτσι εγκρίθηκαν τα τελευταία, αμέθοδα και απωθητικά στην πλειοψηφία τους διδακτικά βιβλία.
Φυσικά η ιδεολογική βάση έχει αλλάξει. Η διδασκαλία της αρχαίας γλώσσας, υποστηρίζεται τώρα, καταπολεμά τη λεξιπενία και βελτιώνει τις εκφραστικές ικανότητες των μαθητών που χωρίς αυτήν είχαν πάρει τον κατήφορο. Αυτή η αβάσιμη και αναπόδεικτη θεωρία ξεκίνησε από πιο παλιά, με πρόμαχο τον καθηγητή Γεώργιο Μπαμπινιώτη[5]. Η θεωρία ενισχύθηκε όταν το 1985, στις εισαγωγικές για τα Ανώτερα Εκπαιδευτικά ιδρύματα, μερικοί υποψήφιοι -ποτέ δε μάθαμε πόσοι- ζήτησαν να τους εξηγηθούν οι λέξεις αρωγή και ευδοκίμηση. Θέριεψε τότε η εθνική αγανάκτηση, και για να πω ένα μόνο παράδειγμα, ο φίλος φιλόλογος Κώστας Γεωργουσόπουλος πρότεινε, στ’ αστεία βέβαια, στους μαθητές αυτούς, όταν έρθει η ώρα, να μην τους αναγνωριστεί ευδόκιμος υπηρεσία και να μην τους δοθεί το βοήθημα του ταμείου αρωγής. Λαμπρά! –αλλά και τα δυο αυτά, ως λέξεις και ως έννοιες χρειάζονται, όταν κανείς βγαίνει στη σύνταξη, όχι όταν επιχειρεί να γίνει δεκτός στο Πανεπιστήμιο.
Παλιά γλωσσολογική αρχή διδάσκει ότι καθένας μαθαίνει, θυμάται , αναγνωρίζει και χρησιμοποιεί τις λέξεις που του χρειάζονται. Τα Ελληνόπουλα γνωρίζουν και χρησιμοποιούν τις λέξεις βοήθεια και υποστήριξη, και προκοπή και επιτυχία. Γιατί να θυμώσουμε, όταν τύχει μερικά να μην ξέρουν και την αρωγή και την ευδοκίμηση;
Οπωσδήποτε στη θεωρία ότι τα αρχαία ελληνικά ωφελούν τα νέα ελληνικά ολόκληρο το βάρος πέφτει στις λέξεις –και γι’ αυτό άξονας και αρχή σοφίας στο βιβλίο της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας είναι η παραγωγή και η σύνθεση. Ότι όμως και στις λέξεις, αλλά κυρίως στη γραμματική και στη σύνταξη, η πρώιμη και επίμονη γλωσσική διδασκαλία των Αρχαίων παράλληλα με τη γλωσσική διδασκαλία των Νέων Ελληνικών προκαλεί σύγχυση, αποπροσανατολίζει και νοθεύει το αδιαμόρφωτο ακόμα γλωσσικό ένστικτο των παιδιών του Γυμνασίου, και ότι στις εκθέσεις των μαθητών όλο και περισσότερο ξεφυτρώνουν λάθη «ελληνισμού»: ελληνικούρες, βαρβαρισμοί, σολοικισμοί και ακυρολεξίες –αυτά τα ξεχνούμε!
Προσωπικά το πιστεύω, αλλά δε γίνεται να το αποδείξω ότι οι υπόγειοι αυτόματοι μηχανισμοί της αντίδρασης την καλωσορίζουν τη γλωσσική σύγχυση και τη ροπή προς τους αρχαϊσμούς, που πια έχει πάρει μορφή επιδημίας, ακόμα και όταν οδηγούν σε λάθη. Αφού χάθηκε για πάντα η καθαρεύουσα, τουλάχιστον ας εδραιωθεί ως Νεοκαθαρεύουσα αυτή η αλληθωρίζουσα μεικτή –και έχει ο Θεός! Άλλωστε τη γλωσσική αναρχία την ευνοεί, και το γενικότερο μεταμοντέρνο κλίμα, όπου tout va: όλα, και τα σωστά και τα λάθη, και τα ταιριαστά και τ’ αταίριαστα, συνυπάρχουν πλάι πλάι και γίνονται δεκτά. Γιατί όχι; Δημοκρατία έχουμε!
Δημοκρατία έχουμε· και ο αιρετός Υπουργός Παιδείας κ. Ευριπίδης Στυλιανίδης, δικηγόρος-ερευνητής, πήρε την Κυριακή 27.1.2008 το λόγο μπροστά στον Πρόεδρο της Βουλής, σε Πανεπιστημιακούς, σε Καθηγητές Μ.Ε. και σε μαθητές, που μόλις είχαν διαγωνιστεί και βραβευτεί στην επιχειρηματολογία, για να πει πως «η ελληνική γλώσσα έχει έξι εκατομμύρια λεκτικούς τύπους, όταν η αγγλική έχει συνολικά 490.000, πως τα τέλεια προγράμματα υπολογιστών αναπαριστούν τους λεκτικούς τύπους της ελληνικής σε μαθηματικά ολοκληρώματα, πως υπάρχουν υπολογιστές προηγμένης τεχνολογίας οι οποίοι δέχονται ως «νοηματική» γλώσσα μόνο την ελληνική, ενώ όλες οι άλλες γλώσσες είναι «σημειολογικές» -και έφερε παράδειγμα που δείχνει την «πρωτογενή σχέση» ανάμεσα σε σημαίνον και σημαινόμενο στην «νοηματική» ελληνική γλώσσα τη λέξη έντερο, που σημαίνει, όπως είπε, το εντός ρέω»
Φαντάζομαι ότι ύστερα από μια τέτοια ντροπιαστική αγόρευση, ο Πρωθυπουργός κάθε ευνομούμενης χώρας θα τον είχε αποπέμψει τον Υπουργό Παιδείας, που όμως σ’ εμάς εξακολούθησε ατάραχος να υπηρετεί και να εξαγγέλλει την ίδρυση πενήντα έξι σχολείων για άτομα με ειδικές ανάγκες.
Φαινόμενα των καιρών! Όμως αυτό που με ανησυχεί ως δάσκαλο και φιλόλογο είναι πως στο συγκεκριμένο θέμα της διδασκαλίας της ελληνικής αρχαιότητας, χρόνια τώρα το Υπουργείο, θεσμικός ρυθμιστής της σχολικής πράξης, για λόγους ους οίδε Κύριος, κυβερνημένο από ακατάλληλους ανθρώπους και ξεκινώντας από σφαλερές αρχές, οδηγείται και μας οδηγεί σε λάθος κατεύθυνση.
Αναρωτιέται κανείς τί κάνουμε· ή καλύτερα, τί μπορούμε να κάνουμε σε μια τέτοια περίπτωση οι δάσκαλοι; Η εύκολη και πιο συνηθισμένη λύση είναι να μην κάνουμε τίποτα. Υπάλληλοι είμαστε, εκτελούμε άνωθεν εντολές, και ευθύνη δεν έχουμε. Ύστερα, μην ξεχνούμε, ότι η γλωσσική διδασκαλία των Αρχαίων στο Γυμνάσιο, είτε είναι σωστή είτε όχι, από τη μια δεν απαιτεί προετοιμασία από τον καθηγητή, από την άλλη ναι, βγάζει ιδιαίτερα. Δεν το λέω για να κατηγορήσω συναδέλφους. Είναι δικαιολογημένο οι καθηγητές να ενισχύουν το εισόδημά τους με ιδιαίτερα, όσο οι μισθοί μένουν τόσο χαμηλά· και ακόμα, αποτελούν εκπαιδευτική ανάγκη για τους μαθητές τα ιδιαίτερα μαθήματα και τα φροντιστήρια, όσο το αναλυτικό πρόγραμμα είναι τόσο φορτωμένο. Για να το δούμε και από την άλλη μεριά: το Υπουργείο δε θα μπορούσε να ορίζει τόσο φορτωμένα προγράμματα, αν δεν υπήρχαν τα φροντιστήρια και τα ιδιαίτερα να εξασφαλίζουν την άνετη διδασκαλία, την επανάληψη και την εμπέδωση της ύλης.
Η δύσκολη λύση είναι ο κλάδος των φιλολόγων ξεκινώντας από προβληματισμούς και συζητήσεις σαν τη δική μας, να καταλήξει σε μια συγκεκριμένη θέση και στη συνέχεια ν’ απαιτήσει από το Υπουργείο να την εφαρμόσει. Γιατί στο κάτω κάτω, ως πότε θα δεχόμαστε οι καθηγητές ν’ αποφασίζουν άλλοι για θέματα που αφορούν εμάς, την επιστήμη μας, το επάγγελμά μας, και τους μαθητές μας;
Όσο το ανεχόμαστε, τόσο το έργο μας θα μένει υπόδουλο στα λεγόμενα πολιτικά κριτήρια,, όπως τα καθορίζουν όχι οι ανάγκες της παιδείας, ούτε οι απόψεις των ειδικών και η διδακτική εμπειρία, αλλά οι μυστικοσύμβουλοι και οι επικοινωνιολόγοι του κάθε υπουργού, ανεξέλεγκτοι. Θα υπόσχονται τομές και μεταρρυθμίσεις, θα εξαγγέλλουν κάθε φορά τη δημιουργία ενός νέου σχολείου, είτε ανοιχτού στην κοινωνία, όπως το 1981, είτε με ανοιχτή πόρτα, πάντα με νέα βιβλία και προγράμματα, που κατά κανόνα είναι λίγο χειρότερα από τα προηγούμενα. Δε θέλω να κάνω κριτική στην τωρινή πραγματικότητα. Όποιος και αν αναλάβει το Υπουργείο Παιδείας, οι δάσκαλοι ευχόμαστε από καρδιάς να πετύχει στο εξαιρετικά δύσκολο έργο του, να καταφέρει να ορθοποδίσει την Εκπαίδευση, που όλοι ξέρουμε ότι μαζί της στέκει και πέφτει η ευημερία της Ελλάδας. Έτσι και τώρα· μακάρι να πετύχουν στο έργο τους η Άννα Διαμαντοπούλου και οι συνεργάτες της. Καλή φώτιση και καλή τύχη! Το μόνο που θα τους συμβούλευα, αν είχα ελπίδα να με ακούσουν, θα ήταν να επαναφέρουν αναπροσαρμοσμένο το πρόγραμμα της διδασκαλίας των Αρχαίων, όπως το είχαν καθορίσει οι σοφοί της μεταρρύθμισης του 1977, κι ακόμα, για τα ανθρωπιστικά τουλάχιστο μαθήματα, να μην έχουν τόση εμπιστοσύνη στα ηλεκτρονικά βιβλία, στους διαδραστικούς πίνακες και στα ψηφιακά σχολεία.
Συμπερασματικά, και μακάρι να διαφωνήσετε: έχουμε μιαν ονειρεμένη χώρα, και τη μετατρέπουμε σε χωματερή, έτσι έχουμε και μια πανέμορφη γλώσσα που την κακοποιούμε, έτσι έχουμε και μια λαμπρή αρχαία κληρονομιά, που την αφήνουμε ανενεργή, μετατρέποντάς τη απο μορφωτικό αγαθό σε μαθησιακό εφιάλτη. Και θυμίζω πως για τη γλώσσα και την αρχαία κληρονομιά πρώτοι υπεύθυνοι είμαστε εμείς, οι φιλόλογοι.

---

[1] Ομιλία στους φιλολόγους της Δ’ περιφέρειας Αττικής (14.4.2010). Έχουν προστεθεί υποσημειώσεις αλλά ο προφορικός χαρακτήρας της ομιλίας διατηρήθηκε στο ακέραιο.

[2] Μ.Καραγάτσης, στο διήγημα Από το ημερολόγιο του Κωστή Ρούση –καθηγητή μια μέρα που οι μαθήτριες είχαν στολίσει με κυκλάμινα την έδρα.

[3] Κάτι παρόμοιο προδιαγράφεται και τώρα με τις εξαγγελίες για το νέο σχολείο.

[4] Ο δάσκαλός μας Μ.Κριαράς είπε τότε σχετικά πως η σκέψη της υπουργού να αυξηθεί στο Γυμνάσιο η διδασκαλία της αρχαίας, αντί να φύγει εντελώς, είναι ανοησία. Είναι έγκλημα κατά της εκπαίδευσης· Συνέντευξη στο περιοδικό Ταχυδρόμος, 12.8.06

[5] Μόνο στο λεξικό του έχει καταχωρηθεί η λέξη λεξιπενία, που είναι πιθανό και ν’ αποτελεί δικό του νεολογισμό.

Βλ. και εδώ για τη βιογραφία του: https://www.lifo.gr/now/culture/221689/pethane-o-kathigitis-fanis-kakridis