Παιδιά του ελληνικού Εμφυλίου - Πρόσφυγες και πολιτική της μνήμης

Loring M. Danforth – Riki Van Boeschoten  

Παιδιά του ελληνικού Εμφυλίου
 Πρόσφυγες και πολιτική της μνήμης.

 

Το 1948, στο αποκορύφωμα του ελληνικού Εμφυλίου, τριάντα οκτώ χιλιάδες παιδιά εντάχθηκαν σε προγράμματα εκκένωσης μέσω των οποίων απομακρύνθηκαν από τα σπίτια τους στα βουνά της βόρειας Ελλάδας. Το ΚΚΕ τοποθέτησε τα μισά σε ορφανοτροφεία στην ανατολική Ευρώπη, ενώ η εθνική κυβέρνηση έβαλε τα υπόλοιπα σε οικοτροφεία σε άλλα μέρη της Ελλάδας. Αντικείμενο έριδας κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, το αμφιλεγόμενο αυτό επεισόδιο εξακολουθεί να δημιουργεί εντάσεις στη διεθνή σκηνή, αλλά και στο εσωτερικό της ελληνικής κοινωνίας. Ο Λόρινγκ Ντάνφορθ και η Ρίκη Βαν Μπούσχοτεν παρουσιάζουν για πρώτη φορά μια εκτεταμένη μελέτη για τα δύο προγράμματα εκκένωσης και για τις ζωές των παιδιών που άλλαξαν για πάντα. «Συνδυάζοντας με επιτυχία την έρευνα αρχείων με μια εκτενή εθνογραφική επιτόπια έρευνα, Τα παιδιά του ελληνικού Εμφυλίου είναι μια επιστημονική μελέτη πρώτης γραμμής, θεμελιωμένη σε πρωτότυπο ερευνητικό υλικό και εκλεπτυσμένη θεωρητική ανάλυση, που συχνά γίνεται συναρπαστική, καθώς εκτείνεται από την ιστορική αφήγηση μέχρι εξαιρετικά συγκινητικές προσωπικές διηγήσεις. Με δεδομένο τον επίμαχο χαρακτήρα του θέματός του –ενός όχι αρκετά μελετημένου αλλά ιδιαίτερα σημαντικού επεισοδίου– το βιβλίο είναι θαρραλέο όσο και τεκμηριωμένο». Maria Todorova, Πανεπιστήμιο του Ιλινόις «Η εντυπωσιακή αυτή μελέτη ανοίγει νέους δρόμους σε πολλές περιοχές: στη μεθοδολογία της, το ύφος της, το θέμα της. Ιστορικά και εθνογραφικά, το βιβλίο αφηγείται μια διπλή ιστορία, από δύο συγγραφείς που γράφουν για δύο αντίθετα στρατόπεδα και εξερευνούν τις ανακατατάξεις σε δύο κράτη και δύο εθνότητες. Ισορροπημένο σε εντυπωσιακό βαθμό, πετυχαίνει θαυμάσια να δείξει τις παράλληλες εμπειρίες των δύο πλευρών με τρόπο συγκινητικό όσο και αναλυτικά δεσμευτικό. Ωστόσο η μεγαλύτερη δύναμη του βιβλίου, πέρα από την άψογη γραφή και τον συγκινησιακό του αντίκτυπο, έγκειται στη θεωρητικοποίηση της εμπρόθετης δράσης των παιδιών στην προσπάθεια να οργανώσουν την τωρινή ζωή τους και να κατανοήσουν το παρελθόν τους». Michael Herzfeld, Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ

Ο Loring Μ. Danforth έλαβε το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο του Πρίνστον. Είναι καθηγητής ανθρωπολογίας και επιστημολογίας στο Bates College στις ΗΠΑ. Έχει διεξαγάγει πολλές έρευνες, ιδίως για ζητήματα εθνικισμού, στην Ελλάδα, τη Μακεδονία και την Αυστραλία. Έργα του είναι: Τhe Death Rituals οf Rural Greece, με τον Alexander Tsi­aras (1982), Firewalking and Religious Healing (1989), Τhe Macedonian Conflict (1997), Children οf the Greek Civil War: Refugees and the Politics οf Memory (με την Riki Van Boeschοten, 2011).

Η Riki Van Boeschoten σπούδασε φιλολογία και ιστορία στα πανεπιστήμια της Μπολόνια, της Ουτρέχτης και των Ιωαννίνων και έλαβε το διδακτορικό της από το Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ. Από το 2000 διδάσκει κοινωνική ανθρωπολογία στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και είναι διευθύντρια του Εργαστηρίου Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και του Αρχείου Προφορικών Μαρτυριών. Έχει διεξαγάγει επιτόπια έρευνα στην Ελλάδα, στην πρώην Γιουγκοσλαβία και στην Ουγγαρία. Έργα της είναι: Ανάποδα χρόνια (1997), Περάσαμε πολλές μπόρες, κορίτσι μου... (1998), Children οf the Greek Civil War: Refugees and the Politics οf Memory, με τον Loring Μ. Danforth (2011).